Obsesif Kompulsif Bozukluğun (OKB) diğer adı Takıntı-Zorlantı Bozukluğu’dur.
“Takıntılar” ya da literatürdeki kullanımıyla “obsesyonlar”, insanın aklına ‘zorla’, ‘istenmeden’ ve tekrarlayıcı bir şekilde gelen, aynı zamanda kişide belirgin bir sıkıntıya neden olan düşünceler ve imgelerdir. Mesela, ütüyü fişten çektim mi, ocağın altını kapattım mı gibi kontrolle ilgili; acaba Allah’a küfrettim mi, namazımı doğru kıldım mı gibi dinle ilgili; ya da gözünün önüne sürekli çocuğunun kaza yapmış görüntüleri geliyor olabilir…
Kişi, bu düşünce ya da imgelere, yani görüntülere aldırmamaya ya da bunları baskılamaya çalışır. Ya da, bu düşünce ve görüntülerin kendisine verdiği sıkıntıları ortadan kaldırmak için bazı davranışlar sergiler. Bu davranışlara da ‘zorlantı’ ya da daha genel kullanımıyla ‘kompulsiyon’ adı verilmektedir. Kompulsiyonlar, kişinin kendini yapmak zorunda ‘hissettiği’ tekrarlayıcı davranışlar ya da zihinsel eylemlerdir. Davranışlara örnek olarak, tekrar tekrar el yıkamak, sürekli bir yerleri düzenlemek, yapılan işi defalarca kontrol etmek verilebilir. Zihinsel eylemlere örnek olarak da içinden defalarca dua etmek, belirli bir sayıya kadar saymak, söylenilen sözleri içinden tekrarlamak verilebilir.
OKB Belirtileri;
- Bu takıntılar ya da kompulsiyon dediğimiz davranışlar veya zihinsel eylemler kişinin belirgin bir vaktini alıyorsa;
- Kişinin günlük işleri sekteye uğramaya başlıyorsa;
- Toplumsal ya da işle ilgili alanlarda sıkıntı yaşamaya başlıyorsa;
- İşlevsellikte kişinin kendisi tarafından ya da çevresi tarafından belirgin bir şekilde fark edilen bir düşüş gözlemleniyorsa; bir uzman yardımı alması önerilir.
Yaygınlığı;
Özellikle kadınlarda OKB’ye daha sık rastlanır. Bununla birlikte, erkekler arasında da çok yaygın olan bir bozukluktur.
20’li ve 30’lu yaşlarda başlama oranı daha yüksektir. Fakat günümüzde okul öncesi çağdaki çocuklarda da bu bozukluğa sıklıkla rastlanmaya başlanmıştır.
Nedeni;
Nedeni tam olarak kesinleşmemiştir. Fakat yapılan araştırmalarda birkaç nedeni olabileceği üzerinde durulmaktadır;
- Bunlardan bir tanesi genetik aktarımdır. OKB’si olan kişilerin anne-babalarında ya da yakın akrabalarında da OKB görülme sıklığının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
- Bir diğeri, beyindeki bazı hormonların iletimindeki bozukluktur.
- Kişinin yaşadığı bazı travmalar da OKB’ye neden olabilmektedir. Çocukluğunda taciz yaşamış olan birinin temizlik obsesyonuyla sürekli yıkanması buna bir örnek olarak verilebilir.
- Aşırı mükemmeliyetçi, temiz, kuralcı, düzenli bir şekilde yetiştirilmiş çocukların ilerde OKB geliştirme ihtimali daha yüksektir.
Tedavi edilebilirliği;
OKB tedavi edilebilir bir bozukluktur. Hem psikoterapiyle hem de ilaçla OKB’nin tedavi edilebildiği araştırmalarca kanıtlanmıştır. Özellikle ilerlemiş bir OKB’de ilaç tedavisi son derece faydalıdır. Bununla birlikte, en etkili tedavi şekli, ilaç ve psikoterapinin birlikte yürütülmesidir. Psikoterapide OKB tedavisi, düşüncelerle ve davranışlarla çalışarak yapılır. Burada en önemli nokta, terapistin hastayı zorlamadığı ve onunla işbirliği kurduğu bir terapi süreci oluşturmaktır.
Uzman Psikolog Sinem Taşyaran
Kasım 2015, İstanbul
(Fotoğraflar alıntıdır.)
Tavsiye edilen yazı: Kaygıdan TAMAMEN Kurtulmak