DEPRESYON
Depresyon, bilinenin aksine sadece kendini mutsuz ya da üzgün hissetme hali değildir. Kişinin düşüncelerini, davranışlarını, duygularını ve bedenini etkileyen, günlük işleri yapmasında aksaklıklara neden olan, çökkünlük ya da zevk alamama halinin hemen her gün ve günlerce devam ettiği bir bozukluktur.
DEPRESYON BELİRTİLERİ
- Kişi neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde üzgün, umutsuz, boşluktaymış gibi tarif edilebilecek çökkün ruh hali içinde olur.
- Kişi neredeyse her gün değersizlik ya da suçluluk hisseder.
- Neredeyse tüm etkinliklere karşı ilgide ev zevk almada belirgin bir azalma ve isteksizlik olur.
- İstem dışı kilo alma ya da kilo kaybı veya yeme isteğinde belirgin bir artma ya da azalma olur.
- Neredeyse her gün uykusuzluk çeker veya aşırı uyur.
- Dikkati toplamada ya da odaklanmada güçlük çeker.
- Kişi ölümü ya da intiharı düşünür, intihar planları yapar veya girişimlerde bulunur.
- Belirtileri kişinin kendisi bildirebileceği gibi, bu belirtiler çevresindekiler tarafından da gözlenebilir.
! Depresyon diyebilmek için bu belirtilerden en az beşi, iki hafta boyunca devam etmiştir ve kişinin işlevsellik* düzeyinde belirgin bir değişiklik olmuştur.
! Depresyonun farklı türleri bulunmaktadır. Depresyon belirtileri, her türün ortak belirtileridir. Farklı türler için kişinin öncelikle depresyon belirtilerini karşılaması gerekmektedir.
*İşlevsellik, kişinin günlük, rutin işlerini, toplumsal ve işle ilgili yapması gerekenleri yapamaz duruma gelmesidir.
SÜREGİDEN DEPRESYON BOZUKLUĞU (DİSTİMİ)
- Kişi en az iki yıl süreyle, çoğu gün, günün büyük bölümünde çökkün ruh hali içinde olur.
- Kişinin çökkünlük halini kendisi ifade edebileceği gibi, çevresindekiler tarafından da gözlemlenebilir.
- Depresyonla birlikte aşağıdaki belirtilerden en az ikisi bulunur;
- Kişi hiçbir zaman aşırı bir enerji halinin olduğu bir dönem geçirmemiştir.
- Bu belirtiler kişinin işlevsellik* düzeyinde belirgin bir değişikliğe neden olmuştur.
BUNALTICI DEPRESYON
Depresyon döneminin neredeyse her gününde ve günün büyük çoğunluğunda aşağıdaki belirtilerden en az ikisi bulunur;
- Bunalma ya da gerginlik,
- Sürekli bir huzursuzluk,
- Odaklanmada güçlük çekmek,
- Kötü bir şey olacağından korkmak,
- Kontrolü yitirecekmiş gibi olmak.
AYBAŞI ÖNCESİ (PREMENSTRÜEL) DEPRESYON
Depresyon belirtilerinin en az beş tanesi, aybaşı (menstrüasyon, adet) döngülerinin büyük çoğunluğunda bulunur. Bu belirtiler; aybaşı dönemi başlamadan önceki son hafta görülür, aybaşı başlamasından sonraki birkaç gün içinde bu belirtiler azalır ya da yok olur.
Ek olarak kişi aşağıdaki belirtileri yaşayabilir;
- Belirgin duygusal değişkenlik,
- Belirgin biçimde kolay kızma, öfkelenme, insanlarla çatışmaya girme,
- Belirgin bir çökkün ruh hali, umutsuzluk,
- Kendini küçümseyici düşünceler,
- Belirgin bir bunaltı, gerginlik,
- Olağan etkinliklere karşı ilgide azalma,
- Odaklanmada güçlük,
- Uyuşukluk, kolay yorulma,
- Yeme alışkanlığında belirgin bir değişiklik,
- Aşırı uyuma ya da uykusuzluk çekme,
- Göğüslerde duyarlılık ya da şişme,
- Eklem ya da kas ağrısı.
! Bu belirtiler kişinin işlevsellik düzeyinde belirgin bir değişikliğe neden olur.
DOĞUM ZAMANI (PERİPARTUM) VE DOĞUM SONRASI (POSTPARTUM) DEPRESYON
- Depresyon belirtileri, hamilelik döneminde ya da doğumdan sonraki ilk dört hafta içinde ortaya çıkar.
- Hamilelikteki ya da doğum sonrası depresyona ağır kaygı ya da panik ataklar eşlik eder.
- Doğum sonrası depresyon dönemlerinin %50’si aslında doğum öncesi dönemde başlamaktadır. Doğum sonrası depresyonda kişinin aklına kimi zaman ‘bebeğini öldürmesi’ yönünde komutlar ya da düşünceler gelir. Bunun gibi bir durumla karşılaşıldığı zaman vakit kaybetmeden uzmana danışılması son derece önemlidir.
MEVSİMSEL ÖZELLİKLER GÖSTEREN DEPRESYON
- Kişinin depresyon belirtilerinin başlaması ile yılın belirli zamanı arasında zamansal bir ilişki olur (Örn. her sonbaharda ya da her kış depresyon belirtisinin ortaya çıkması, gibi).
- Yılın belirli zamanlarında depresyon belirtilerinin tamamen ortadan kalktığı dönemler olur.
- Kişi, zamansal olarak mevsimsel özellik gösteren en az iki depresyon dönemi geçirmiş olmalıdır.
KARMA ÖZELLİKLER GÖSTEREN DEPRESYON
Depresyon döneminin neredeyse her gününde ve günün büyük çoğunluğunda aşağıdaki belirtilerden en az üçü bulunur;
- Taşkın ruh hali,
- Abartılmış ve aşırı büyüklük düşünceleri,
- Her zamankinden daha konuşkan olma,
- Düşüncelerin hızlı ve ardı ardına gelmesi,
- İş, okul, toplumsal ya da cinsel hayatta amaca yönelik etkinliklerin artması,
- Sonuçlarını düşünmeksizin etkinliklere katılma,
- Uyku gereksiniminde azalma ve az uykuyla kendini dinlenmiş hissetme.
MELANKOLİK DEPRESYON
- Genellikle kendisine iyi gelebilecek etkinliklere karşı bile kayıtsız kalır, çok istediği durumlarda dahi kişi kendini daha iyi hissetmez.
- Derin bir bunalım, umutsuzluk ya da duygusal boşluk yaşar.
- Depresyon genellikle sabahları daha kötüdür.
- Yeme isteğinde belirgin bir azalma olur.
- Aşırı ya da uygunsuz suçluluk duyguları hisseder.
DEPRESYON BOZUKLUKLARININ TEDAVİ EDİLEBİLİRLİĞİ
Depresyon bozuklukları tedavi edilebilir bozukluklardır.
Depresyon bozukluklarının tedavisinde psikoterapi ve ilaç tedavisi kullanılmaktadır. Tedavide bazen sadece psikoterapi yeterli olurken, bazen de ilaç ile birlikte yürütülen psikoterapi daha etkili sonuçlar sağlamaktadır. Bazı durumlarda ise psikoterapi uygulanabilmesi, kişinin belirli bir süre ilaç tedavisi görmesinin ardından mümkün olabilmektedir.
! Hangi tedavi şeklinin daha etkili olduğu kişiden kişiye farklılık göstermektedir.
! Tüm bu belirtiler, hastalığın kapsamlı bir tanımı değildir. Büyüdüğünüz çevre, doğduğunuz andan itibaren öğrendiğiniz her bilgi, inançlarınız, düşünceleriniz, biyolojiniz ya da genetiğiniz, hâlihazırda yaşadığınız ve ilişki kurduğunuz çevreniz de en az belirtiler kadar önemlidir.
HER BİREY EŞSİZDİR dolayısıyla HER BİREY KENDİNE ÖZGÜ DEĞERLENDİRİLMELİDİR!
Sizin için en faydalı tedavi şekli, ancak detaylı bir ilk görüşmenin ardından belirlenebilir. Bu nedenle uygun tedavi şeklini bir uzmanla birlikte belirlemeniz daha doğru olacaktır.
Uzman Psikolog Sinem Taşyaran ©2016