Yayınlanmış Köşe Yazısı: Sinem Taşyaran (Eylül 2015)
Yaz sıcakları özellikle son birkaç haftadır kendini iyiden iyiye hissettiriyor. Sıcaklıklar 30 derecenin altına düşmezken, nem oranı ile birlikte hissedilen sıcaklıklar iyice artıyor. Yetkililer ‘çok sıcaklarda evlerinizden çıkmayın’ diyor fakat toplu ulaşım araçları, sahiller, plajlar, alışveriş merkezleri insanlarla dolup taşıyor. Tabi bir yandan da işimize, günlük koşuşturmalarımıza devam etmek zorunda olduğumuz için ister istemez dışarı çıkmak zorunda kalıyoruz. Peki, bu sıcaklara maruz kalmak panik atakları tetikliyor mu?
Panik ataklar genel olarak fiziksel belirtilerin yanlış yorumlanması ile ortaya çıkar. Bireyler, kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes darlığı, boğuluyormuş gibi hissetme, soluğun kesilmesi, göğüste sıkışma, mide bulantısı, karın ağrısı, baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma, ateş basmaları gibi fiziksel belirtilerinden bir kısmını net bir şekilde yaşar. Genellikle bu şikâyetler yaklaşık on dakika içinde en yüksek düzeye ulaşır. Bu belirtilerin en yüksek düzeye ulaştığı noktada, ‘nefes alamayacağım’, ‘boğulacağım’, ‘ölüyorum’, ‘çıldıracağım’, ‘aklımı yitireceğim’ gibi felaketçi düşünceler akla gelir. Bu düşünceler bireyde korkuya, aşırı kaygıya ve paniğe yol açar. Tüm bu yaşanılanlar da bireyde bitkinliğe, halsizliğe ve enerji kaybına neden olur.
Sıcak havalar da çoğumuzun üzerinde fiziksel belirtilere yol açar. Yoğun nem oranı ile hissedilen sıcaklıkların iyice yükselmesi, aslında, vücut ısımızı dengede tutan mekanizmanın bozulması ve vücut sıcaklığımızın giderek yükselmesi anlamına gelir. Dolayısıyla yüksek ısıya maruz kalmak tüm vücut dengesini bozarak bireyde baş dönmesi, tansiyon düşmesi, çarpıntı, nabız yükselmesi, baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, halsizlik ve bitkinlik gibi belirtilere neden olur. Panik ataklar için elverişli ortam böylelikle oluşmuş olur. Başka bir deyişle, sıcaklıkların neden olduğu ve hemen herkeste görülebilecek olan belirtiler, felaketçi düşünceler ile birlikte ‘nefes alamayacağım’, ‘boğulacağım’ şeklinde abartılarak yanlış yorumlanır.
Peki, sıcaklarla ve panik atakla baş etmek nasıl mümkündür?
Sıcakların neden olduğu fiziksel belirtileri azaltarak panik atak için hazırlanan zemini de ortadan kaldırabilirsiniz. Bol sıvı tüketmek, tuzlu yiyecekler yememek, fazla çaba gerektiren aktivitelerden uzak durmak, yapmak zorunda olduğumuz işleri sık molalar vererek yapmak, sıcaklıkların neden olacağı fiziksel belirtilerin azalmasına yardımcı olacaktır. Fakat burada çok önemli bir noktayı gözden kaçırmamak gerekir; fiziksel belirtilerin ortadan kalkması, panik atakların ortadan kalkması demek değildir. Dolayısıyla panik ataklarla baş etmek için sadece fiziksel belirtilerin azaltılmasına yönelik hareket etmek doğru olmayacaktır.
Panik atakların ve panik atak yaşama korkusu şeklinde tanımlayabileceğimiz panik bozukluğun asıl tedavisi, yukarıda bahsettiğim abartılmış ve felaketçi düşünceler ile yanlış yorumlamalar üzerinde çalışarak mümkün olmaktadır. Dolayısıyla fiziksel belirtilerin sıcaktan kaynaklanabileceği göz önünde bulundurulursa, bu nedenle oluşan panik ataklar da azalabilir. Fakat yine de panik atakların tedavisi için en doğru tercih, bu yanlış yorumlamalarla çalışacak bir uzmana başvurmak olacaktır.