OBSESYON (TAKINTI) NEDİR?

Kişinin aklına zorla, istenmeden ve tekrarlayıcı bir şekilde gelen, aynı zamanda kişide belirgin bir sıkıntıya neden olan düşünceler ve imgeler (görüntüler)dir. Kişi bu düşünceleri ya da görüntüleri baskılamaya, aklından uzaklaştırmaya ya da bunlara aldırmamaya çalışır.

KOMPULSİYON (ZORLANTI) NEDİR?

Kişi, obsesyonların/takıntıların kendisine verdiği sıkıntıları gidermek için tekrarlayan davranışlar sergiler ya da zihninden bazı eylemler gerçekleştirir. Bu davranışlar ya da zihinsel eylemler kompulsiyon olarak adlandırılır. Kişi kendini, bu davranışları ya da zihinsel eylemleri yapmak zorunda hisseder.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK BELİRTİLERİ

• Kişide obsesyonlar, kompulsiyonlar ya da her ikisi birlikte bulunur.
• Obsesyonlar veya kompulsiyonlar kişinin önemli bir zamanını alır.
• Obsesyonlar veya kompulsiyonlar kişinin işlevsellik* düzeyinde belirgin bir düşmeye neden olur.

! Her takıntılı davranış ya da düşünce, Obsesif Kompulsif Bozukluğunuzun olduğu anlamına gelmez.

! Emin olamamak, kontrol etmek, temizlik yapmak, belirli bir rutin içinde dua etmek, zarar görme ya da zarar verme korkusu gibi düşünceler ve davranışlar hemen herkeste bulunur.

Bu düşünceler ve davranışlar gününüzün önemli bir kısmını işgal ediyorsa, günlük işlerinizi yapmanıza engel oluyorsa ya da kısıtlıyorsa bu, Obsesif Kompulsif Bozukluk olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla bu gibi bir durumda uzmana danışmanız faydalı olabilir.

*İşlevsellik, kişinin günlük rutin işlerini, toplumsal ve işle ilgili yapması gerekenleri yapamaz duruma gelmesidir.

BAZI OBSESYON VE KOMPULSİYON ALANLARI

Dini İçerikli

Kişi dini inançlarına ters düşen, günahkâr olacağı, ibadetini tam yapamadığı, dinden çıkacağı düşünceleriyle uğraşır. Tekrar tekrar abdest alma, saatlerce namaz kılma, sürekli dua etme gibi davranışsal ya da zihinsel eylemler gerçekleştirir.

Kirlenme, Bulaşma ve Temizlik

Kişi sürekli pislik, mikrop, kir ya da virüs bulaşacak düşünceleriyle uğraşır. Sürekli ellerini yıkamak, kıyafetlerini yıkamak, aşırı bir titizlikle evini/odasını temizlemek gibi temizlik davranışları sergiler.

Başkalarına ve/veya Kendine Zarar

Kişi, bir yakınına ya da kendine zarar verebileceği ya da verdiği düşüncesiyle uğraşıp durur. Herkesten uzak durma, çocuğunu kucağına almama, kesici aletleri kullanmama gibi davranışlar sergiler.

Sıralama

Kişi kullandığı ya da kullanmadığı, çevresinde bulunan nesneleri sıralama ihtiyacı hisseder. Eğer düzgün bir sıralama yapmazsa işlerinin ters gideceği, başına kötü bir şey geleceği, olumsuzluklarla uğraşmak zorunda kalacağı gibi düşünceleri vardır.

Kontrol etme/Emin olamama

Kişi bir şeyi tam yapıp yapmadığından emin olamaz ve bu düşünceyle uğraşır. Ocağı, ütüyü, kapının kilidini vs tekrar tekrar kontrol eder, yaptığı işin/ödevin doğruluğundan emin olana kadar vaktinin çoğunu bu işe/ödeve harcar.

Sayma

Kişi herhangi bir aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saydıktan sonra yapar. Eğer saymadan bir iş yaparsa işlerinin ters gideceği, başına kötü bir şey geleceği, olumsuzluklarla uğraşmak zorunda kalacağı gibi düşünceleri vardır.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUKLA İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

BİRİKTİRİCİLİK BOZUKLUĞU

• Kişi, maddi/manevi değeri ne olursa olsun sahip olduklarını saklama gereği duyar ve bunları elden çıkarmada güçlük çeker.
• Elden çıkarma güçlüğünün verdiği sıkıntılarla kişi nesneleri atmamaya, biriktirmeye başlar ve bu nesneler kişinin yaşam alanında yer kaplamaya başlar.
• Nesneler kullanım amacından çıkmaya başlar.
• Bu durum kişinin işlevsellik* düzeyinde belirgin bir düşmeye neden olmuştur.

TRİKOTİLLOMANİ (SAÇ YOLMA BOZUKLUĞU)

• Kişi, saç kaybına neden olacak şekilde tekrar tekrar saçını yolar.
• Kişi saç yolmayı durdurmaya ya da azaltmaya çalışır.
• Saç yolma, kişinin işlevsellik düzeyinde belirgin bir düşmeye neden olur.

BEDEN ALGISI BOZUKLUĞU

• Kişi dış görünümüyle ilgili kusur ve özür aramakla uğraşıp durur.
• Dış görünüşüyle ilgili kaygılar nedeniyle tekrarlayan davranışlarda (sürekli aynaya bakmak gibi) veya zihinsel eylemlerde (sürekli onay almaya çalışmak gibi) bulunur.
• Bu uğraşılar ya da kaygılar kişinin işlevsellik düzeyinde belirgin bir düşmeye neden olur.

Beden Algısı Bozukluğu’nda kişi aynaya baktığında kendini olduğundan farklı değerlendirebilir.

DERİ YOLMA BOZUKLUĞU

• Kişi, yaraya neden olacak şekilde tekrar tekrar derisini yolar.
• Kişi derisini yolmayı durdurmaya ya da azaltmaya çalışır.
• Deri yolma, kişinin işlevsellik düzeyinde belirgin bir değişiklik olmuştur.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUĞUN TEDAVİ EDİLEBİLİRLİĞİ

Obsesif Kompulsif Bozukluk ve ilişkili bozukluklar, tedavi edilebilir bozukluklardır. Obsesif Kompulsif Bozukluk ve ilişkili bozuklukların tedavisinde psikoterapi ve ilaç tedavisi kullanılmaktadır. Tedavide bazen sadece psikoterapi yeterli olurken, bazen de ilaç ile birlikte yürütülen psikoterapi daha etkili sonuçlar sağlamaktadır. Bazı durumlarda ise psikoterapi uygulanabilmesi, kişinin belirli bir süre ilaç tedavisi görmesinin ardından mümkün olabilmektedir.

! Hangi tedavi şeklinin daha etkili olduğu kişiden kişiye farklılık göstermektedir.

! Tüm bu belirtiler, hastalığın kapsamlı bir tanımı değildir. Büyüdüğünüz çevre, doğduğunuz andan itibaren öğrendiğiniz her bilgi, inançlarınız, düşünceleriniz, biyolojiniz ya da genetiğiniz, hâlihazırda yaşadığınız ve ilişki kurduğunuz çevreniz de en az belirtiler kadar önemlidir.

HER BİREY EŞSİZDİR dolayısıyla HER BİREY KENDİNE ÖZGÜ DEĞERLENDİRİLMELİDİR!

Sizin için en faydalı tedavi şekli, ancak detaylı bir ilk görüşmenin ardından belirlenebilir. Bu nedenle uygun tedavi şeklini bir uzmanla birlikte belirlemeniz daha doğru olacaktır.

Uzman Psikolog Sinem Taşyaran ©2016